Hisse Senetleri ile Paranızı mı Yoksa Hayallerinizi mi Yönetiyoruz? 1-Kısmi Sahiplik
Güncelleme tarihi: 20 Ağu 2019
" Çok beğendiğiniz bir kol saatini almak için internetten açıkarttrımaya katıldınız. Pazartesi sabah ilk teklifinizi verdiniz ve o anda en yüksek teklif sahibi sizsiniz. İki gece boyunca açıkarttırmada kazanan durumdasınız. Artık bu saati kolunuzda hayal etmeye başlarsınız, kolunuzda ki şık duruşunu, insanların saatiniz hakkında yaptığı yorumları hatta kıyafetlerinizle uyumunu bile düşünebilirsiniz. Fakat ertesi gün siteyi tekrar kontrol ettiğinizde başka birinin verdiği teklifin sizin teklifinizin önüne geçtiğini gördünüz." Geri çekilebilir misiniz?
Homo Economicus'a (Klasik Ekonomideki Rasyonel İnsan) göre insan kendi için en rasyonel kararı vermeli ve kendi planladığı fiyatın üstüne çıkmamalıdır. Fakat hayalini kurduğu bir şeyin elinden kolayca kayıp gitmesine izin vermeyen insan doğası yüzünden büyük bir ihtimalle bu saati almak için kişi plan dışına çıkacak ve belirlenen fiyat limitini aşacaktır. Çünkü hayali kurulan bir şey insanda kısmi sahiplik duygusuna neden olur. Bir şeyin hayali ne kadar uzun süre kurulursa onu elde etmek için harcanan paralar ya da yaşanan zararlar o kadar akıl dışı olabilmektedir. Bu durum bir açık arttırmada da görülür, incelenen bir katalogda da, ufak bir reklamda da ve tabii ki hisse senedi piyasalarında da.
Yatırımcının hisse senetlerine ilişkin sahiplik hissi bir hisse senedi alıp onu portföye eklemeden hatta yatırımcı daha yatırım hesabı açmadan çok daha önce başlar. Çoğu zaman piyasada gözlemlenen bir konu vardır, bir yatırımcı hisse hesabı açmadan önce "şu parayla X hissesi alsam şu kadar kazanmıştım" diye düşünmeye başlar, eğer çevresinde bu konu çok fazla konuşuluyorsa da çok kısa bir süre sonra yatırım hesabı açılır. Hisse senedi alınana kadar yatırımcıda kısmı sahiplik duygusu oluşur. Bu yüzden de yatırımcı henüz hisse senedi almadan, hayallerinde o hisseye sahip olmuş hatta o hisseyi satmış ve kazandığı parayla bir şeyler bile almıştır. İnsan doğası gereği özellikle yatırım yaptığı konularda olumsuzluktan daha çok olumluyu düşünme eğilimindedir, çünkü bu konuda hata yapabileceğini düşünmek istemez. Olumsuzluğa çok fazla odaklanılmadığı için hisse senedi bir B planı olmadan alınır ve işler ters gitmeye başladığında yatırımcıyı kaybettiği paranın etkisinden daha fazla panikleten şey o parayla yapılacak olan şeylerin yitiriliyor olma hissidir. Kısmi sahiplik hissi ile hayatlarında daha olmamış olan bir şeyi kaybetmek istemezler. Bu kısmi sahiplik duygusunun önüne geçebilmek çok mümkün değildir, bu en realist yatırımcılarda da zaman zaman görülebilir. Anlatılan nedenlerden dolayı hisse senetlerine yatırım yaparken yatırımcının bir B planı olmalı ve fiyatlar yapılan analizler doğrultusunda gitmez ise ne yapılması gerekildiği de mutlaka planlanmalıdır.
"Fenerin ışığının her zaman hayalimizdeki geleceği aydınlatmadığını tahmin etmem gerekirdi." (John Perkins/Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları)
Cemre
#davranissalfinans #neurofinance #behavioralfinance #behavioraleconomy #neuroeconomy
#nörofinans #davranissalekonomi #BIST100 #pyasalar #borsa #ekonomi #economy #yatirimci #borsa #hisse #senetleri #ile #paranızı #mı #yoksa #hayallerinizi #mi #yönetiyoruz #kısmi #sahiplik