"Can sıkıcı, iç karartıcı ve hatta oldukça sefil ve ıstıraplı bir konu; adına, şöhreti gereği, kasvetli bilim diyebiliriz."
Thomas Carlyle ekonomiyi 1849 yılında tam olarak bu şekilde tanımlamıştı. Halbuki ekonomiye göre bizler "Homo Economicus" olmalıydık. Kendimiz için ekonomide en mantıklı ve bizi en çok mutlu eden seçenekleri seçebilen bireyler olup her daim ekonomik kararlarımızda başarılı olabilmeliydik. Peki gerçekten de öyle mi? Klasik ekonomi terimlerinin bahsettiği gibi kusursuz muyuz? Ya da doğuştan kusurlu bireyler miyiz? Kendimiz veya çevremizi incelediğimizde; kendimizden başka bireylere güvendiğimizi güvenimiz yıkıldığı zaman ise intikam alma duygumuz ile mantıklı davranışlardan uzaklaşabildiğimizi, olumsuz durumlar yaşanmadığında ya da çok mutlu olduğumuz dönemler de her yatırım kararımızda kazanacağımızı düşünüp büyük riskler alabildiğimizi, tam tersi ortamlarda stres ile birlikte her şeyin sonunun geldiğini düşünüp panik davranışlar sergilediğimiz vb. gibi duyguları çok sık yaşarız hatta bazen bu duygularımızın hepsini tek bir güne sığdırmış oluruz. Bu kadar yoğun duygu geçiş dönemlerinde ne kadar rasyonel davranabiliriz?
Ekonomi Bilimi; kendi alanında her ilerlemesinde çevresel faktörleri incelemiş, krizleri incelemiş, paranın tarihini incelemiş... fakat tüm bu incelemelerin arasında gördüğü hatta hissettiği halde insan davranışlarını incelemeyi göz ardı etmiştir. Yaşanılan krizlerin derinliklerine bakarsak sanırım bir şeyleri eksik yapıyorduk. Ya insan doğamızın tamamen kusursuzluğuna inanıyorduk ya da kusurlu olan insan doğamızı irademizi kullanarak düzeltebildiğimizi düşünüyorduk. Oysaki gündelik yaşamımızda bile uzun vadede ki hedeflerimizi kısa vadede ki sıkıntılar için bir kenara bırakabiliyoruz. Mesela kaç defa spora başlamayı düşündük, sporun uzun vadede bize katacağı muhteşem faydaların da farkında olmamıza rağmen oraya harcadığımız vaktin bazen bize zor gelmesi oraya gittiğimizde yorulduğumuzu düşünmek gibi kısa vadeli korkular ile sporu ertelemeye başlıyoruz. Eğer rasyonel kararlar veren bireyler olsaydık bize en fazla faydayı sağlayacak olan konunun üzerine yoğunlaşmamız gerekirdi. Ne kadar akıllı hareket etmeyi düşünsek bile duygularımızla hareket etmeyi ne yazık ki bırakamıyoruz.
Uzunca bir süre göz ardı edilmiş olsa bile Davranışsal Finans artık göz ardı edilebilecek bir noktada değildir. Sonuçta bizler hesap makineleri gibi kurulmuş yapılara sahip değiliz.
"İnsanoğlu ne tuhaf bir eser! Muhakeme de nasıl da yüce! Kabiliyet açısından ne kadar sınırsız! Bedeni ve hareketleri ne kadar süratli ve taktire şayan! Tutumlarıyla nasıl benziyor bir meleğe! Aklıyla nasıl benziyor bir tanrıya! Evrenin harikası , hayvanların en mükemmel örneği." (Hamlet)
Cemre